U Foči studira oko 2.000 studenata od čega njih 80 posto ili više od 1.500 dolaze iz drugih gradova i u Foči iznajmljuju stanove ili sobe. Većina njih smatra da inspekcija mora kontrolisati stanodavce i “natjerati” ih da plate porez, a lokalna vlast taj novac kroz budžet usmjeriti za pokrivanje potreba mladih ljudi u tom gradu.
– Mi plaćamo po 200 KM, svako od nas, bilo da nas je u stanu ili sobi dvoje ili jedno i to nije malo novca. Izdaju nam svašta, prinuđeni samo to prihvatiti jer moramo negdje živjeti dok studiramo. Ako se pobunimo – budemo izbačeni, a onda moraš seliti sa svim stvarima što je vrlo komplikovano. Ti ljudi kojima mi plaćamo bi mogli platiti porez, a novac od poreza bi, kroz budžet, mogao biti usmjeren u razvoj grada ili za zadovoljavanje nekih naših potreba kao što je gradnja omladinskog centre ili pozorišta – rekli su studenti okupljeni na razgovoru sa predstavnicima Fondacije INFOHOUSE i Heinrich Boll Stiftung koji je krajem juna organizovan u okviru projekta „Građani zahtijevaju odgovore!“
U kabinetu načelnika opštine Foča Radisava Mašića kažu da ima kontrola na osnovu prijava i samoinicijativnih provjera, ali da to nije lako ni za koga.
– Nije to lako: dijete prijavi stanodavca, a stanodavac ga onda izbaci. Nije to lako uraditi – kažu službenici.
U Odjeljenju za inspekcije u opštini Foča Zoran Krunić kaže da neplaćanje poreza na prihod od iznajmljivanja stanova ili soba nije najveći problem ili najvažniji posao za inspekciju.
– Prije svega inspekcija ne može ući u nečiji stan bez sudskog naloga, ali generalno – malo radimo na tome jer toga je uvijek bilo i biće i to jeste nezakonito, ali ima mnogo većih problema. Što se tiče zakona, stanodavci bi trebali sklapati ugovore sa turističkom organizacijom jer u ovom trenutku to reguliše samo zakon o ugostiteljstvu koji kaže da svaki privatnik koji izdaje prostor za smještaj turista mora sklopiti ugovor sa turističkom organizacijom i onda ga ovjeriti u Agenciji za posredničke, informatičke i finansijske usluge ili AFIP-u, ali mislim da je to nemoguće postići – kaže Krunić.
Podsjećanja radi, stanovnici RS za sada, na osnovu Zakona o porezu na nepokretnosti iz oktobra 2015. godine, plaćaju porez na nepokretnosti tako što poresku osnovicu za obračun poreza predstavlja procijenjena tržišna vrijednost nepokretnosti, porez se plaća po stopi do 0,20% s tim da poreski obveznik ima pravo na umanjenje poreske osnovice za vrijednost do 50 m2 za obveznika i po 10 m2 za svakog člana njegovog domaćinstva od procijenjene vrijednosti nepokretnosti koja je njihovo prebivalište.
Poreska uprava, između ostalog, obavlja registrovanje svih oporezivih i neoporezivih nepokretnosti u Republici Srpskoj i procjenu tržišne vrijednosti nepokretnosti, te utvrđuje poresku obavezu, prihodi od ovog poreza pripada općinama i gradovima na čijoj teritoriji se nalazi nepokretnost, a kazne za nepoštivanje ovog zakona su od 1.000 do 15,.000 KM.
Prema podacima koje je prikupila i objedinila Fondacija INFOHOUSE u Analizi stanja lokalnih zajednica, Foča je prema popisu stanovništva iz 2013. godine imala 4.249 zaposlenih, 3.060 nezaposlenih osoba. U toj je opštini 8.159 ekonomski neaktivnih stanovnika od čega je 1.446 osoba koje su još u procesu obrazovanja, 3.904 penzionera, 1.647 osoba koje obavljaju kućne djelatnosti, 212 nesposobnih za rad i 950 ostalih za koje se može pretpostaviti da se radi o osobama koje su obeshrabrene na tržištu rada, odnosno osobama koje bi željele raditi, ali posao više ne traže jer ne vjeruju da ga mogu pronaći.
(Interview.ba, Rubina Čengić)